Kiedy dowiedziałam się, że ukaże się druga książka o życiu prywatnym uczuć, miałam sporo obaw. Pierwsza – „Co robią uczucia?” – była fantastyczna, bo taka… w sam raz. Miała dokładnie tyle słów, ile było potrzebne i ilustracje doskonale z nimi współgrające. Nie przypadkiem nominowaliśmy ją w kategorii Od A do ZPlebiscytu Blogerów LOKOMOTYWA, w której całkowicie zasłużenie wygrała. W tym roku ukazała się jej kolejna wersja w formie zbioru pocztówek, które można wysłać komuś bliskiemu.
Obawiałam się, że próba kontynuacji może mi tylko ten zachwyt popsuć, ale na szczęście tak nie jest, mimo że słów jest w niej zdecydowanie więcej. Opowiada tym razem nie tylko o ulubionych czynnościach uczuć, ale także o tym, co je łączy, a co dzieli. Słów jest więcej, ale układają się one w pełne uroku historie. Posłuchajcie:
Co roku o tej porze, gdy ciemność wcześnie zapada, Nostalgia zdejmuje z szafy ozdoby na choinkę. Zabawne, jak delikatna i uroczysta jest dla niej ta chwila, kiedy otwiera stare pogniecione pudełko po swoich pierwszych łyżwach. Oddycha głęboko, podnosi kartonowe wieczko. Odgarnia nitki anielskich włosów i bierze w palce kruche figurynki. W srebrzystej bombce odbijają się jej oczy i nos, ale w głębi Nostalgia widzi coś więcej…
Spotykamy tu znajomych z poprzedniej części i warto do niej przy tej okazji sięgnąć, bo punktem wyjścia są często sytuacje stamtąd.
Pojawia się tez kilka uczuć, których tam nie było, w tym dwa dla mnie szczególnie ważne – Bezwartościowość i Upór. To, co mnie ujęło w tej pierwszej, zachowam dla siebie, a ten drugi… No cóż – większość życia upłynęła mi z osobą, która jest kwintesencją tego pojęcia 😉 Nie będę ściemniać – bywa trudno, ale są też chwile, kiedy okazuje się on przydatną cechą.
Bo Upór jest potrzebny. Z nim inni czują się bezpieczniej. Tak, jest okropnie irytujący, gdy nie chce ustąpić w sprawach drobnych i nieważnych. Lecz nic go nie zastąpi, gdy trzeba być nieustępliwym w sprawach ważnych i dużych . Upór pomaga innym, gdy to oni muszą wytrwać w jakiś niemożliwym miejscu. On i jego klej są wówczas na wagę złota. Ale wtedy nikt nie nazywa go uporem – mówią o nim „Determinacja” i „Wytrwałość”.
Sięgnijcie po tę książkę – to cudowna lektura nie tylko na tę porę gdy ciemność wcześnie zapada. Dowiecie się z niej, z kim najlepiej rozumie się Nostalgia, czemu Lęk koleguje się z Ciekawością, a jakiej porze roku najlepiej czuje się Cierpliwość, kiedy Złośliwość jest szczęśliwa i do czego najbardziej lubi wracać Wdzięczność. A kiedy doczytacie do końca, okaże się, że tak naprawdę jest on początkiem i można ją czytać na okrągło. I jeszcze raz, i jeszcze…
Tina Oziewicz „Co lubią uczucia ?”, ilustr.: Aleksandra Zając, wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2022
Tina Oziewicz (tekst), Aleksandra Zając (ilustr.), „Komu wyślesz uczucia. Zestaw pocztówek z książki „Co robią uczucia ?” wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2022
Książka nominowana w Plebiscycie Blogerów LOKOMOTYWA 2022 w kategorii: Od A do Z !!!
Książka wyróżniona w konkursie Książka Roku IBBY w kategorii graficznej oraz nominowana do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy !!!
W starym pożółkłym Słowniku z przeszklonej biblioteczki płynęło słownikowe życie. Słownik – jak to słownik – podzielony był na hasła, czyli wyrazy, które ktoś postanowił wyjaśnić innym ludziom. Ułożone alfabetycznie, stały w równych kolumnach, przez co przypominały poprzecinane ulicami kwartały wielkiego miasta. Można by je też porównać do gładko przystrzyżonych trawników ogrodu w stylu francuskim, z biegnącą przez środek alejką główną, albo do ciągnących się aż po horyzont poletek ryżowych na Nizinie Chińskiej.
„Dwa słowa” to powieść z akcją w słowniku. Tak, takim papierowym, zwyczajnym, a nie na ekranie komputera czy smartfona. Czytając ją uświadomiłam sobie, że dla czytelników, do których jest adresowana, jest to zabieg podwójnie oryginalny – oni już takich słowników w zasadzie nie znają, przeszklone biblioteczki też są coraz rzadsze. Ja należę do być może ostatniego pokolenia, które ma wspomnienia z nimi związane. Uwielbiałam sięgać po „Słownik wyrazów obcych” Kopalińskiego, otwierać na przypadkowej stronie i czytać to, co mi tam akurat przypadek podsunął. A kiedy pojawił się jego „Słownik mitów i tradycji kultury” to już w ogóle była uczta ! Z całym szacunkiem – Wikipedia, mimo że łatwiejsza w obsłudze i bardziej dostępna, nie ma tego uroku.
Oldskulowość tej książki podkreślają dodatkowo ilustracje Dominiki Czerniak – Chojnackiej. Pozornie niezbyt starannie nabazgrane, a miejscami jakby wyklejane z (także już odchodzącego w niebyt i zapomnienie) papieru gazetowego z czarnym drukiem. Oprócz bieli tła i czerni liter jedynym kolorem, jaki się na nich pojawia, jest żółty. Okazuje się jednak, że tak ograniczone środki pozwalają na swobodne wyrażenie bardzo wielu treści i sensów.
Na stronie siódmej mieszkało wydrukowane grubą czcionką słowo Bóg, a kilka stron dalej – tej samej wielkości słowo Człowiek. Bóg i Człowiek wpadli kiedyś na siebie podczas wieczornej przechadzki między hasłami na literę C, a dokładnie przy słowie Czas…
Tak zaczyna się ta historia, a to, dokąd nas doprowadzi, jest wyłącznie kwestią naszej wyobraźni. „Dwa słowa” to książka nie tylko z otwartym zakończeniem (co, jak się dowiedziałam z recenzji Małej czcionki, nie wszystkim się podoba) – ona jest, można powiedzieć, otwarta na przestrzał. Każde jej zdanie, każdy akapit mogą być rozmaicie rozumiane i prowadzić w różne strony. Tylko od czytelnika zależy, jaki kierunek interpretacyjny wybierze. Można ją czytać (i to się nasuwa jako pierwsze) teologicznie, zastanawiając się nad naturą Boga i Człowieka. Ale nie trzeba – to, że jednym z jej bohaterów jest Bóg, wcale tego nie narzuca.
Jest w niej przestrzeń na rozważania nad naturą języka i zmieniającymi się znaczeniami słów. Każde ze słów, które się na drodze bohaterów pojawia, też otwiera wiele możliwych kierunków, w których mogą powędrować myśli czytelnika.
Zastanawiałam się, dla kogo jest ta książka i z pierwszej mojej myśli (że dla wszystkich) wykluł się pomysł, że świetnie się nadaje na wakacyjną, wspólną lekturę dla całej rodziny. Długie letnie wieczory, bez perspektywy rannego pospiesznego wstawania to wymarzony czas, żeby sobie te historie poczytać, porozmawiać o nich i zobaczyć, dokąd nas to zaprowadzi. Wydaje mi się, że jeśli zrobimy to bez żadnych wcześniejszych założeń i planów, z pełną otwartością na wyobraźnię dzieci, możemy dojść w bardzo ciekawe miejsca…
Najciekawsze jest w niej to, że niczego nie narzuca. Myślę, że kiedy wrócę do niej za jakiś czas, mogę się bardzo zdziwić, dokąd mnie tym razem zaprowadzi – jakie skojarzenia wywoła, do jakich wspomnień się odwoła i co dzięki niej odkryję ?
Anna Taraska „Dwa słowa”, ilustr.: Dominika Czerniak – Chojnacka, wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2022
Książka nominowana w Plebiscycie Blogerów LOKOMOTYWA2021 w kategorii: tekst !!!
Prawie dwa lata temu, w początku marca 2020 roku wybrałam się odwiedzić Najstarszą z moich Córek w Oxfordzie. Spędziłyśmy tam razem cudowny czas, nie przypuszczając jeszcze, że jest to Ostatni Weekend Świata, Który Znamy. Ostatnia wystawa w muzeum zwiedzana bez maseczek 😉 afternoon tea w kawiarni na dachu Ashmolean Museum, różne miejsca związane z Lewisem Carollem, C.S.Lewisem czy J.R.R. Tolkienem, że o dziedzińcu, na którym Harry Potter uczył się latać na miotle nie wspomnę…Latarnia, którą podobno kiedyś C.S. Lewis zobaczył w śniegu i pierwowzór Pana Tumnusa
Wędrując pomiędzy nimi wstąpiłyśmy na chwilę do księgarni, żeby odpocząć. Zauważyłam wtedy nieznaną mi książkę Sarah Crossan i zaczęłam ją podczytywać. Zainteresowała mnie na tyle, że nabrałam ochoty, aby się z nią zmierzyć w oryginale. To była właśnie „Toffi”.
Już w drodze na lotnisko przypomniałam sobie, że miałam przed wyjazdem wstąpić jeszcze do tej księgarni, żeby ją kupić, ale zapomniałam. Pocieszyłam się jednak tym, że na pewno niebawem ukaże się po polsku, a tymczasem musiałam na nią czekać aż półtora roku. W końcu doczekałam się.
„Tofii” to czwarta książka Sarah Crossan, która ukazała się po polsku, a trzecia z gatunku verse novel. W porównaniu z poprzednimi określiłabym ją jako bardziej fabularną. Jest w niej więcej akcji, zdarzeń, które autorka opowiada, a zdania/wersy i rozdziały są często dłuższe niż w poprzednich takich jej powieściach. Jednak historia, w niej opisana jest równie mocna i przejmująca. Znajdziemy w niej starość i samotność opuszczonej kobiety oraz samotność niekochanego, krzywdzonego dziecka.
Alison i Marla – nastolatka i staruszka, obie samotne na dwóch biegunach dorosłego życia, wyrzucone poza jego nawias. To sytuacja trochę podobna jak w „Stanie splątania”Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel, ale życie Alison jest zdecydowanie trudniejsze niż było to w przypadku Leny, Marii i Miłosza. Jej Mama umarła zaraz po urodzeniu Alison, a ojciec w trudnych momentach chętnie sięga po przemoc. Dlatego dziewczynka uciekła, a jemu chyba jej nieobecność jest na rękę…
Marla natomiast, inaczej niż Bertand, Eldia i Jarmiła, mieszka we własnym domu, a nie ośrodku. Przychodzi do niej codziennie opiekunka, a syn odwiedza co jakiś czas, ale żadne z nich nie poświęca jej swojej uwagi, nie słucha, po prostu niezbyt chętnie spełniają swój obowiązek.
A tytułowa Toffi ? Tym imieniem, należącym do jej dawnej przyjaciółki, Marla nazwie Alison, kiedy się pierwszy raz spotkają, a ona schowa się za nim, bo tak będzie się czuła bezpieczniej.
Czy to wszystko może się skończyć dobrze ? O tym musicie przekonać się sami, ja tylko uprzedzę, że jak zawsze u tej autorki nie jest to lektura lekka, łatwa i przyjemna, Będzie bolało, ale warto.
W tegorocznym Plebiscycie Blogerów Lokomotywa, w którym głosować można do końca stycznia, „Toffi” została nominowana w kategorii: tekst. Dwa lata temu „Tippi i ja” – poprzednia verse novelCrossan zdobyła nominację za przekład. Nie znaczy to, że teraz nie doceniamy pracy tłumaczki Małgorzaty Glasenapp, a poprzednio nie doceniliśmy autorki, bo obie są tutaj równie ważne. Autor jest twórcą całej historii, bez niego nie byłoby książki – to oczywiste. Ale rola tłumacza, szczególnie w przypadku literatury dla czytelników niedorosłych, którzy raczej nie sięgną po wersję oryginalną, jest nie do przecenienia.
Sarah Crossan „Toffi”, przekł.: Małgorzata Glasenapp , wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2021
Książka nominowana w Plebiscycie Blogerów LOKOMOTYWA 2021 w kategorii: przekład
Ponad sto lat temu, w epoce świec i latarni gazowych, drewnianych kontuarów w sklepach i koni na ulicach, przyszła na świat pewna dziewczynka. Nie ucieszyło to nikogo, prócz jej matki. Ojciec nie lubił dzieci, nawet swoich, a Peter, starszy brat, miał dopiero trzy lata i nie rozumiał, na co mu potrzebni jacyś inni ludzie poza rodzicami.
Ale mama cieszyła się bardzo. Dała córce na imię Clarissa, po własnej nieżyjącej matce.
–„Jasna i czysta” – szepnęła do ucha nowo narodzonej. – Oto co znaczy twoje imię: „Jasna i czysta”.
Clarry miała trzy dni, gdy jej matka umarła…
Kiedy pierwszy raz wzięłam do ręki „Wojnę skowronków”, skojarzyła mi się z „Rokiem, w którym nauczyłam się kłamać” Lauren Wolk. To skojarzenie wywołane zostało przez okładki obu książek zaprojektowane przez Aleksandrę Cieślak, ale okazało się, że łączy je coś więcej. Mimo że czas ich akcji dzieli jakieś trzydzieści lat, w obu mamy cień I wojny światowej, która zmieniła świat bohaterów. W obu też mamy dorastające bohaterki, które konfrontują się z niesprawiedliwością i okrucieństwem świata.
Clarry urodziła się w 1902 roku (czyli jeszcze w tak zwanym długim XIX wieku, bo za właściwy początek następnego stulecia uznaje się obecnie I wojnę światową), a więc w świecie zupełnie innym niż ten, w którym żyją czytelnicy tej książki – w którym dziewczynkom wolno było zdecydowanie mniej niż chłopcom wtedy i niż ich rówieśniczkom teraz.
Zdążyła się już przyzwyczaić, że chłopców obowiązują inne reguły. Chłopcy dostawali kieszonkowe, a dziewczynki nie. Chłopcy musieli się uczyć różnych rzeczy w szkole, a dziewczynki potrzebowały tylko jakiegoś zajęcia. Peter miał rower i mógł na nim jeździć po całym mieście, a granicami jej świata była szkoła (dwie minuty piechotą) i dom panny Vane (po drugiej stronie ulicy).
A przede wszystkim: chłopcy wiedzieli lepiej. I byli lepsi. To była oczywistość, z którą się nie dyskutowało. Naturalna kolej rzeczy.
Może i tak, pomyślała Clarry bez przekonania.
Ojciec mówił jej: Nawet jeśli nie wyjdziesz za mąż, nigdy nie będziesz musiała być samodzielna, więc jego zdaniem nauka nie była jej do niczego potrzebna. Na tym kończyło się jego zaangażowanie w edukację córki, mimo że dziewczynka chciała się uczyć i była nie mniej zdolna od brata. Zresztą w przypadku syna ojciec też ograniczył się tylko do wysłania go do szkoły z internatem, w której go ani razu nie odwiedził, a wcześniej ignorował strach i niechęć chłopca do tego wyjazdu. Strach i niechęć tak wielkie, że pchnęły Petera do czynu desperackiego, który zaważył potem na całym jego życiu.
W ich domu panował chłód emocjonalny, niezrozumiały i wręcz bolesny dla nas sto lat później. Tylko częściowo był on skutkiem żałoby przeżywanej przez ojca, a w dużej mierze wynikał z ówczesnych reguł wychowywania dzieci nie tylko w Wielkiej Brytanii. On sam był traktowany podobnie i trudno powiedzieć, czy ta obojętność we wspólnym domu była dla dzieci gorsza od zupełnego porzucenia, które stało się udziałem ich ukochanego brata ciotecznego Ruperta, gdy jego rodzice wyjechali do Indii pozostawiając go z dziadkami. Paradoksalnie jednak, ten brak zainteresowania ojca stał się dla Clarry szansą, bo udało jej się zorganizować sobie naukę w szkole, w której mogła naprawdę zdobyć wykształcenie i potem studiować.
Lady Margaret Hall – pierwszy college w Oxfordzie, w którym mogły studiować kobiety. Może właśnie tam uczyła się potem Clarry ? (zdjęcie własne)
Miała wtedy dwanaście lat, był rok 1914 i zaraz potem w Europie zaczęła się wojna. Początkowo nie miała ona wpływu na życie rodziny Penrose’ów w Plymouth i Kornwalii. Nawet wtedy, kiedy Rupert, po skończeniu szkoły, wstąpił do wojska, wydawało się, że to nic nie zmieni, bo powszechnie uważano, że do Bożego Narodzenia wojna się skończy. Tak się jednak nie stało. Ta wojna była początkiem nowej epoki, zmieniła świat i ludzi – także tych, którzy nie brali w niej bezpośredniego udziału. Trwała długie cztery lata i nic już po niej nie było takie samo.
Po obu stronach stały armie. Żadna nie wygrywała, choć obie bardzo się starały i próbowały coraz to nowych sposobów walki. Niemcy jako pierwsi użyli gazów trujących, a Brytyjczycy czołgów. Zupełnie rozsądni ludzie, którzy w poprzednim życiu wypuszczali osy przez okno, czytali dzieciom bajki na dobranoc, naśladując przy tym różne głosy, i krzywili się, słysząc fałszywy ton, ludzie, którym prawie nigdy nie zdarzało się krzyczeć, upijać ani zapomnieć o urodzinach matki, słowem, całkiem zwyczajni ludzie, wkładali teraz wiele wysiłku w zabijanie innych całkiem zwyczajnych ludzi, których widzieli po raz pierwszy w życiu.
Hilary McKay opisuje wojnę i to, jak wchodziła w życie ludzi, w sposób absolutnie mistrzowski. Najpierw jest normalnie, jakby nic się nie zmieniło, a potem nagle pojawi się coś, co wali jak obuchem. Tak jak w jednej z pierwszych scen z Francji – z końmi, o które dbano w miarę możliwości – szczotkowano je, pojono i karmiono (choć paszy zawsze brakowało i trzeba było dosypywać do niej trocin, by zwierzęta za szybko nie zgłodniały). (…) Koni były setki. Ciągnęły zaopatrzenie, działa, worki z piaskiem, ambulanse i truchła innych koni… a dalej jest jeszcze bardziej realistycznie i nagle uświadamiamy sobie, że to wcale nie o konie chodzi…
O tej porze roku znad pół często dobiegał śpiew skowronków. Żołnierze dziwili się obecności ptaków, lecz one były tam od wieków.
O wiele dziwniejsza była w tym miejscu obecność żołnierzy.
Ludziom niezwykłe wydawało się coś jeszcze: że skowronki śpiewały w ich ojczystych językach. Anglikom po angielsku, Francuzom po francusku, Holendrom po niderlandzku.
A co bardziej zdumiewające, po drugiej stronie okopów, parę kilometrów dalej, skowronki śpiewały po niemiecku.
Była to wojna, na której absolutnie nic nie miało sensu.
Tę wojnę nazywano potem Wielką, bo jeszcze takiej w historii ludzkości nie było. Pamięć o niej ginie w tej chwili w cieniu następnej, która zaczęła się dwadzieścia lat później i była jeszcze większa, jeszcze bardziej absurdalna i jeszcze straszniejsza. Ale o tym jeszcze bohaterowie tej książki nie wiedzą…
Hilary McKay „Wojna skowronków”, przekł.: Łukasz Witczak, wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2021
Książka nominowana w Plebiscycie Blogerów LOKOMOTYWA – książka dla niedorosłych w kategorii – Od A do Z !!!
Skądże możemy wiedzieć, jak naprawdę wygląda świat ?
W mglisty dzień nawet wzgórza Elfilandu są szare i posępne. A jeśli spojrzysz przez pryzmat klejnotu, najzwyklejsza ulica będzie skrzyć się blaskiem.
Gobliny wyłupiły mi oboje oczu, toteż dla mnie świat jest dogłębnie mroczny.
(Lemuel z Chartibrande „O elfiej nauce i sztukach magicznych”)
Od takiego motta rozpoczyna się ta książka, a dalej jest jeszcze ciekawiej, bo potem zaczyna się nie tekst tylko ciąg ilustracji opowiadający początek historii misji tytułowego bohatera w odległej i groźnej krainie Goblinów. Misji trudnej i niebezpiecznej (począwszy od wyboru środka lokomocji, a na kwestii tego, czy w ogóle uda mu się stamtąd wrócić, skończywszy), której celem jest…
… no właśnie, z czasem okaże się, że nawet sam Brangwin Kąkol nie został poinformowany, po co tam został naprawdę wysłany. Przewrotność tej historii polega właśnie na tym, że wszystko okazuje się być inne, niż mogło się na początku bohaterom (oraz czytelnikom) wydawać.
Cieszę się, że mamy w Plebiscycie Blogerów Lokomotywa kategorię „Od A do Z”, bo inaczej trudno byłoby nam znaleźć dla „Zabójstwa Brangwina Kąkola” miejsce wśród nominowanych książek. Nie pasuje ona do kategorii tekst, bo gdyby skupić się tylko na tej części narracji, która opowiedziana jest przy pomocy liter, to historia byłaby dalece niepełna. W tej książce ilustracje opowiadają rzeczy, których w tekście nie znajdziemy, tworząc razem z nim nierozerwalną całość. Pisząc to, uświadomiłam sobie, że nie da się jej przerobić na audiobook, bo nie może ona istnieć bez wątku, który jest opowiedziany obrazami. Świat, stworzony w nich przez rosyjskiego rysownika Eugene’a Yelchina jest niezwykły, pełno tam szczegółów, których nie da się tak po prostu opowiedzieć słowami.
Jak doszło do powstania tak niezwykłej książki, możemy dowiedzieć się z zamieszczonej na końcu rozmowy autorów:
Misję elfickiego historyka Brangwina Kąkola śledzimy z trzech perspektyw – tekst opowiada o niej z punktu widzenia Werfla, historyka goblińskiego, który od swoich władz otrzymał zadanie ugoszczenia we własnym domu tego szczególnego gościa. Gość ów natomiast systematycznie transmituje w formie ciągu obrazów swoje wrażenia do ojczyzny, a konkretnie do tych, którzy go wysłali, czyli tajemniczego Zakonu Czystej Ręki. Oni wreszcie komentują to, co zobaczyli, w tajnej korespondencji, która również jest częścią tekstu. Mając do dyspozycji te trzy punkty widzenia możemy uzmysłowić sobie, jak różnie można widzieć i rozumieć te same rzeczy.
I o tym tak naprawdę jest ta książka.
Elfy i gobliny, cały ten fantastyczny anturaż jest tylko kostiumem, przy pomocy którego autorzy opowiadają nam o świecie, w którym żyjemy obecnie, świecie, który coraz bardziej dzieli się na szczelnie od siebie oddzielone bańki.
Lewactwo i naziole, tęczowa zaraza i katotaliban, komuchy, platfusy i pisiory, wykształciuchy, patologia… Długo można ciągnąć litanię szyldów, za którym nie widzimy już ludzi tylko figurki pasujące do tych etykietek. Sami też je sobie chętnie przyczepiamy, choćby przy pomocy nakładek na zdjęcia na FB. Coraz bardziej zamykamy się w bańkach, których granice często są trudniejsze do przebycia niż Góry Kościokrótne oddzielające od siebie krainy Elfów i Goblinów. Ale jeśli wyjdziemy ze strefy, w której wszystko jest oczywiste, świat prosty i zrozumiały, a inni ludzie łatwi do zdefiniowania, jeśli wykonamy wysiłek zajrzenia pod te etykietki, to okaże się, że ludzie, którzy się za nimi kryją są do nas zadziwiająco podobni. Jak elf Brangwin i goblin Werfel…
P.S. Czytając ilustracje Eugene’a Yelchina miałam silne skojarzenie z „Przybyszem” Shauna Tana (którego wznowienie, notabene, zapowiadane jest niebawem !!!) i to nie tylko z powodu ich monochromatyczności. Myślę, że pokazując to, jak zmieniało się postrzeganie świata goblinów przez bohatera, wykorzystał on własne doświadczenia z początku emigracji do USA.
Szukając informacji o nim trafiłam także na jego autorską książkę „Breaking Stalin’s Nose” wydaną w 2012 roku i przetłumaczoną na wiele języków. Niestety nie ukazała się w Polsce. Mam nadzieję, że to nastąpi, bo uświadomiłam sobie, że młodzi polscy czytelnicy wiedzą o tym, co działo się (i dzieje) za naszą wschodnią granicą, jeszcze mniej niż młodzież elficka o życiu goblinów i odwrotnie…
M.T. Anderson (tekst) i Eugene Yelchin (ilustr.) „Zabójstwo Brangwina Kąkola”, przekł.: Rafał Lisowski, wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2020
Dawno, dawno temu, gdy dzieci nie miały jeszcze komputerów, smartfonów, a nawet telewizji, książka była pierwszym kluczem do nieznanych światów. To dzięki książkom dziecko poznawało odległe lądy i galaktyki, egzotyczne zwierzęta, pracę lekarza i strażaka, konstrukcję samolotu albo radaru, geniusz Kopernika, Newtona czy Bacha, greckie mity i arabskie baśnie, urwisów z polskiego Wilczkowa i dzieci ze szwedzkiego Bullerbyn, historię książąt i królów albo historię ziemniaka… ( Jacek Friedrich)
Gdybyśmy mieli w tegorocznej Lokomotywie kategorię Wydarzenie roku, niewątpliwie wygrali by ją, jak to się mówi, w cuglach„Admirałowie wyobraźni”. Od momentu, kiedy wydawnictwo Dwie Siostry zapowiedziało polską edycję wydanych wcześniej po angielsku „Captains of Illustration”, oczekiwano na nią z rosnąca niecierpliwością. Pierwszy nakład rozszedł się pod koniec zeszłego roku jak świeże bułeczki, mimo ceny równie konkretnej jako rozmiar tej publikacji 😉 Obecnie przyjmowane są zapisy na dodruk.
Wersja angielska została wydana przez Instytut Adama Mickiewicza (we współpracy z wydawnictwem Dwie Siostry) w ramach Programu Niepodległa, a premierę miała na Targach Książki we Frankfurcie w 2019 roku, gdzie towarzyszyła jej wystawa ilustracji i książek dla dzieci.
Jeśli miałabym opisać tę książkę jednym słowem, brzmiałoby ono: monumentalna. Zawiera w sobie ponad 900 prac ponad 200 ilustratorów, którzy tworzyli na przestrzeni 100 lat. Ten ogromny materiał pogrupowany został w 100 hasłach tematycznych, do których teksty napisało jedenaścioro specjalistów (jak ich określono na stronie wydawnictwa:) zajmujących się teorią i praktycznym wymiarem ilustracji książkowej, grafiką projektową czy książką dla dzieci. Ich różnorodne specjalizacje i obszary zainteresowań nadały książce urozmaicony, kolażowy charakter.
Teksty są w tej książce jednak tylko pretekstem, bo służy ona przede wszystkim do oglądania – długiego i nieśpiesznego. To nie jest lektura na jeden wieczór i zdecydowanie nie wyczerpuje tematu, raczej zaostrza na niego apetyt 😉 Temat polskiej ilustracji dziecięcej jest tak rozległy, że nie da się go szybko wyczerpać, a ta publikacja jedynie sygnalizuje mnogość możliwych spojrzeń na niego. Nie można traktować jej także jako klasycznego leksykonu. Gdyby chciała nim być, hasła nazwane by było inaczej, oczywiściej i przewidywalniej, tak żeby na przykład koty można było znaleźć pod K, psy pod P, a Warszawę… A nie, przepraszam, Warszawa akurat jest pod W 😉
Teksty towarzyszące hasłom są bardzo różne. Anita Wincencjusz – Patyna napisała we wstępie: nie dążyliśmy do ujednolicania ich formy ani stylistyki, uznając różnorodność perspektyw, ujęć i języków za wartość. Niektóre ciut mnie rozczarowały, ale są też wśród nich bardzo interesujące. Jednym z odkryć, które zawdzięczam tej publikacji jest na przykład to, że w czasie okupacji ukazywały się nowe polskie ilustrowane książki dla dzieci.
Jedyną jej wadą jest wielkość, z trudem mieści się ona na typowych regałach książkowych. No i waga – trudno ją czytać trzymając w ręku. Rozmiarowo to coffee table book i powinna być sprzedawana razem z odpowiednim stoliczkiem. Może wydawnictwo zechciałoby taką sprzedaż wiązaną rozpatrzyć ???
„Admirałowie wyobraźni. 100 lat polskiej ilustracji w książkach dla dzieci”, red. merytoryczna: Anita Wincencjusz – Patyna, wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2020
teksty: Anna Boguszewska, Tomasz Broda, Małgorzata Cackowska, Aleksandra Cieślak, Jacek Friedrich, Elżbieta Jamróz-Stolarska, Krystyna Rybicka, Piotr Rypson, Anita Wincencjusz-Patyna, Jakub Woynarowski, Michał Zając
Książka nominowana i NAGRODZONA w Plebiscycie Blogerów LOKOMOTYWA – książka dla niedorosłych w kategorii – Od A do Z !!!
Oraz nagrodzona w Konkursie Przecinek i Kropka w kategorii 0 – 5 lat !
Radość, duma, zachwyt, niepokój, lęk…Wszyscy znamy te uczucia – i wiele innych. Ale czy wiemy, co robią, kiedy mają wolne ?
Tina Oziewicz znalazła na opisanie uczuć pomysł genialny w swojej prostocie. Każdemu z nich przypisała tylko jedną, ale za to najlepiej je oddającą czynność, taki moment, który najtrafniej je definiuje. I tak na przykład:
Ciekawość zawsze wspina się najwyżej jak może – na czubek drzewa, na dach lub na komin.
Wyobraźnia wędruje niewydeptaną ścieżką.
Kompleksy budują klatki.
Przeglądając tę książkę po raz pierwszy nie raz zachwycałam się trafnością skojarzeń Autorki, myśląc sobie: Tak ! To właśnie tak jest ! Znakomicie zobrazowała je Ilustratorka – Aleksandra Zając, pokazując uczucia jako małe, czasem sympatyczne, a czasem trochę mniej, stworki.
W Plebiscycie Blogerów Lokomotywa nominowaliśmy tę książkę w kategorii Od A do Z, bo tekst i ilustracje stanowią w niej nierozłączną całość. Oddzielnie mówią zdecydowanie mniej i nie robią takiego wrażenia. Za to razem…
„Co robią uczucia ?” to książka, do której się wraca, o której się myśli i której się nie zapomina. Książka, która nie tylko dzieciom może pomóc w zrozumieniu własnych uczuć. Myślę, że każdy znajdzie w niej to jedno uczucie, które pasuje do niego w tym momencie najbardziej. Ja też znalazłam. Czy kogoś dziwi, że jest to właśnie to ?
Zachwyt biegnie do kolegi z nowo odkrytą książką.
Zupełnie tak jak ja 🙂
Tina Oziewicz „Co robią uczucia ?”, ilustr.: Aleksandra Zając, wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2020
P.S. Jak już poznacie tę książkę, to pamiętajcie, że na niej się nie kończy. Zapraszam —>>> tutaj 🙂
Koronawirus koronawirusem, ale kalendarz nie próżnuje i oto znowu przyszedł ten czas, kiedy na rynku pojawiają się nowe książki świąteczne. Dziś pierwsza z tegorocznych nowości – w mojej autorskiej systematyzacji tej kategorii zalicza się ona do rodzaju: świętomikołajowe czyli takie, w których sens Świąt sprowadza się głównie do prezentów.
Zbliżało się Boże Narodzenie. Święty Mikołaj i renifery właśnie wrócili do domu. Byli okropnie zmęczeni, bo objechali cały świat, rozwożąc prezenty dla dzieci.
Zaczyna się ona tak, jak większość książek tego rodzaju – Święty Mikołaj w wersji: pękaty przerośnięty krasnal w przyciasnym wdzianku, sanie, renifery… Dlatego podeszłam do tej publikacji z pewną ostrożnością, a ona mnie miło zaskoczyła. To nie jest typowa historia o tym, że (o rety rety !!!) Świąt nie będzie, bo coś się z prezentami lub ich dostawą wydarzyło, jest w niej coś więcej…
W nogach łóżka leżał jego worek. A w worku najwyraźniej została jedna paczka. Okazało się, że to prezent dla Korneliusza Klopsa.
Święty Mikołaj dobrze znał Korneliusza Klopsa. Wiedział, że jego rodzice nie mają pieniędzy, żeby kupić mu coś na Gwiazdkę. Wiedział, że zawsze dostaje tylko jeden prezent – ten od Świętego Mikołaja.
Zwróćcie, proszę, uwagę na ostatnie zdanie. Ta książka, podobnie jak zeszłoroczne „Milion miliardów świętych mikołajów” tego samego wydawnictwa, daje dorosłym szansę na wybrnięcie ze świętomikołajowej ściemy z twarzą i bez brutalnego rozwiewania dziecięcych złudzeń co do tego, skąd się biorą ich prezenty 😉
I wiedział, że Korneliusz Klops mieszka w małym domku, który stoi na szczycie Marmoladowej Góry, a Marmoladowa Góra jest bardzo daleko stąd.
Święty Mikołaj był naprawdę zmęczony. Renifery spały, a jeden z nich źle się czuł. Ale przecież Korneliusz Klops musi dostać swój prezent !
Tak rozpoczyna się samotna, ciut szalona wyprawa Mikołaja na Marmoladową Górę, która trochę skojarzyła mi się z tegoroczną reklamą Coca-Coli. Najpierw leciał samolotem spotkanego przypadkiem pilota, ale zrobiła się zamieć i samolot nie mógł dalej lecieć. Potem przesiadł się do dżipa, który niestety wpadł w poślizg i ten etap podróży zakończył się na drzewie. Następnie podwiózł do motocyklista i narciarka, a na ostatnim podejściu na Marmoladową Górę pomógł mu wspinacz. Wydawać by się mogło, że ta podróż trwała bardzo długo, a jednak Mikołajowi udało się zdążyć z prezentem zanim Korneliusz się obudził…
W domku na szczycie Marmoladowej Góry, bardzo daleko stąd, mały chłopiec, który nazywał się Korneliusz Klops, zajrzał do skarpety wiszącej w nogach łóżka i wyjął swój prezent.
Ciekawe, co dostał.
Kiedy już do dotarłam do ostatniej kropki w tej opowieści, zdziwiłam się trochę, że nie jest ona znakiem zapytania. Zrozumiałam jednak, że nie jest on potrzebny, bo nie o to, co było w tej paczce, tak naprawdę w niej chodzi.
Sensem tej historii jest staranie i wysiłek wielu ludzi, którzy podjęli go po to, żeby zrobić przyjemność innej osobie. I właśnie w tym staraniu, w tej trosce o czyjąś radość mieści się sens prezentów, które sobie przy okazji Świąt robimy. Ich ilość, wielkość i wartość materialna nie mają tutaj zupełnie znaczenia.
John Burnigham „Prezent gwiazdkowy dla Korneliusza Klopsa”, przekł.: Dominika Cieśla – Szymańska, wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2020
P.S. A dla tych, co nie widzieli, wspomniana tegoroczna reklama Coca-Coli 🙂
Książka nominowana w Plebiscycie Blogerów LOKOMOTYWA – książka dla niedorosłych w kategorii – Od A do Z !!!
Tytuł tej książki może wywołać skojarzenie z wszystkim, co dzieje się obecnie nie tylko w USA wokół hasła Black Lives Matter oraz wymyślonemu w odpowiedzi na nie: All Lives Matter. Powstała ona jednak w Norwegii kilka lat przed tymi wydarzeniami i jest publikacją uniwersalną, ponadczasową oraz inną niż wszystkie 🙂
„Wszyscy się liczą” to książka, która służy nie tylko do czytania, bo tekstu jest w niej na kilka minut, a zajmować się nią można bez końca. Co jeszcze można z nią robić ? Mnóstwo rzeczy – można liczyć i sprawdzać, czy na pewno na ilustracji jest tyle osób, ile trzeba, można wyszukiwać rozmaite osoby i wymyślać ich historie, można też ją kolorować, bo całe tło jest tylko konturami.
Pole do wymyślania historii jest tu praktycznie nieograniczone.
Dwie osoby na wycieczce w lesie. Jedna z nich mówi coś, co ta druga zapamięta do końca życia.
Na polance w środku lasu siedzą mężczyzna i chłopiec. Mają plecak i koszyk z jedzeniem, siedzą na kamieniach nad stawem, piją coś z kubeczków i rozmawiają. Czy to tata z synem ? Może nie ? O czym rozmawiają ? Który z nich mówi właśnie to coś, co drugi zapamięta ?
Dwanaście osób na przyjęciu urodzinowym. Dwie z nich uważają, ze czas płynie zbyt szybko. Jedna nie może się doczekać własnych urodzin.
Czworo dzieci i ośmioro dorosłych w różnym wieku siedzi na kanapie, fotelach i na podłodze, a dookoła leżą prezenty. Troje dzieci, kobieta i mężczyzna otaczają jedną z paczek, która właśnie jest rozpakowywana. Czyje to urodziny ? Jakie więzy łączą osoby na obrazku ? Dlaczego jedna z dziewczynek siedzi z dorosłymi na kanapie ? Kto jest na zdjęciach, które wiszą na ścianie ? Kto nie może się doczekać własnych urodzin i dlaczego, a komu czas biegnie zbyt prędko ?
Sto trzydzieści pięć osób na lotnisku. Dziewiętnaście z nich tęskni za domem. Jedna nie zdąży na samolot. Jedna z nich po raz pierwszy spotka się ze swoją rodziną. Jedna podróżuje wbrew własnej woli i nigdy nie wróci.
Kto z tych osób, które widzimy na ilustracji odlatuje i dokąd ? Kto odprowadza i kogo ? Kto przyszedł powitać kogoś przylatującego ? Czy któraś z tych osób, która biegnie, to ta, która się spóźni ? Czy może tą, która nie zdąży, jest jakaś inna ? Kto podróżuje wbrew własnej woli ? Czy jest to któreś z dzieci ? A może to ta kobieta w czadorze, która już siedzi w samolocie ?
Możliwości jest mnóstwo, za każdym razem można wymyślać nowe historie. A jak już zabraknie na nie pomysłów, można zajrzeć na koniec, na stronę na której autorka podsuwa rozmaite pomysły wyszukiwanek i zadaje czytelnikom pytania.
Ta książka wyróżnia się w swoim gatunku. Można czytać ją wiele razy i za każdym razem odkrywać coś nowego. Można zobaczyć w niej myśli innych ludzi – a może nawet rozpoznać samego siebie w którymś z bohaterów. – napisało w swoim werdykcie jury Nagrody Literackiej Rady Nordyckiej. Została także wpisana na listę White Ravens.
Ja odkryłam, że jest to najbardziej demokratyczna książka jaką znam. Nie ma w niej jednego najważniejszego bohatera. Nie ma ich nawet kilku najważniejszych. Wszyscy są jednakowo ważni. Wszyscy się liczą.
Kristin Roskifte „Wszyscy się liczą”, przekł.: Milena Skoczko, wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2020
Wpis z 6 lutego 2008 roku, który dotyczył wydania tej powieści w ramach kolekcji „Polityki” i fundacji „ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom”. Teraz i ta pierwsza część, i kolejne tomy cyklu (na razie pięć z siedmiu) z ilustracjami Marianny Oklejak ukazały się nakładem Wydawnictwa Dwie Siostry.
Dziwię się sama sobie, że w ogóle kupiłam tę książkę, ale nie żałuję 😉 Akcja Cała Polska czyta dzieciom od dawna budziła we mnie uczucia ambiwalentne. Z jednej strony – oczywiście nie mam nic przeciw czytaniu dzieciom. Z drugiej – miałam poczucie, że w tej akcji zbyt wiele pary poszło w gwizdek gwiżdżący hasło: 20 minut dziennie. Codziennie., a zbyt mało w niej było refleksji nad tym, co właściwie czytać w tym czasie.
Poza tym bardzo nie lubię wszelkich serii, kolekcji, sprzedaży wiązanych i innych metod namawiania klientów do kupowania rzeczy, których w innej sytuacji by nie kupili. Tutaj zachętą do kupienia całej kolekcji jest napis CAŁA POLSKA CZYTA DZIECIOM, który ułoży nam się na grzbietach książek – oczywiście pod warunkiem, że będą sobie grzecznie stały na półce w odpowiedniej kolejności.
Dlaczego więc ją kupiłam ? Może dlatego, że okładka z wesołą czerwoną ciężarówką, z rodzicami w szoferce i ósemką dzieci na pace wyglądała tak sympatycznie… Uświadomiłam sobie również, że rodziny do tego stopnia wielodzietnej jeszcze chyba w literaturze nie spotkałam.
Mieszkają w dużym mieście, w pokoju z kuchnią na ostatnim piętrze kamienicy. Żyją skromnie – dzieci początkowo śpią na materacach na podłodze, a odwiedzająca ich babcia na szafkach w kuchni. Mimo to są szczęśliwą, zgraną rodziną, która dobrze się czuje razem i potrafi miło spędzać czas. Zwykłe wydarzenia – wyjazd na wakacje, wesele sąsiadów, znalezienie psa czy przeprowadzka stają się niezwykłe dzięki ich pogodzie ducha i miłości, która ich łączy.
Wszystko w tej książce dzieje się zgodnie z zasadą: Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło. Nawet kradzież ciężarówki – żywicielki rodziny kończy się wręcz lepiej niż dobrze 😉 Nie tylko odnajdują samochód, ale jeszcze zyskują przyjaciela dla całej rodziny.
Brakowało mi w niej jedynie pewnej indywidualizacji dzieci. Cała ósemka nosi imiona na literę M i w dodatku są to imiona w większości w Polsce nie używane – Maren, Marcin, Marta, Mads, Mona, Milly, Mina i Morciszek. Dlatego trudno odróżnić te dzieci i zapamiętujemy tak naprawdę tylko Morciszka – bo jest najmłodszy i przez to najbardziej wyrazisty. Może gdyby tłumacz posłużył się tu imionami, które są w Polsce popularne, czytelnikom byłoby łatwiej, a tak – postrzegamy ich jak ośmioosobową całość.
Seria Fundacji ABCXXI i tygodnika POLITYKA stanowi krok w dobrą stronę – od uświadamiania dorosłym samej potrzeby czytania dzieciom w kierunku promowania dobrych książek do tego służących. Jednak, sądząc po stosach książek z tej serii zalegających w Empiku, czytelnicy Polityki nie są chyba odpowiednim targetem takiej akcji – mam nadzieję, że czytają swoim dzieciom bez specjalnego namawiania. Co innego, gdyby dokładano je do „Faktu” czy „Super Expressu”….
P.S. Nie rozumiem tylko kombinacji z tytułem tej książki. Spotkałam się już wcześniej z dwoma: „Ośmioro małych, dwoje dużych i ciężarówka” (to jest chyba dosłowny przekład oryginalnego tytułu) oraz „Sekret taty i ciężarówka”, pod którym wydała ją jakiś czas temu „Nasza Księgarnia”. Dlaczego tym razem wymyślono kolejny ???
Anne – Cath. Vestly „8+2 i ciężarówka”( Kolekcja książkowa CAŁA POLSKA CZYTA DZIECIOM Fundacji „ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom” oraz tygodnika POLITYKA, tom V), przeł.: Adela Skrentini, wyd.:POLITYKA Spółdzielnia pracy, Warszawa 2007
Anne – Cath. Vestly „8+2 i ciężarówka”, przeł.: Adela Skrentini, ilustr.: Marianna Oklejak wyd.: Dwie Siostry, Warszawa 2007
Mały Pokój z Książkami 